Postępowanie sanacyjne

Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne. Ustawa reguluje zawieranie przez dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością układu z wierzycielami oraz skutki takiego układu. Wskazany akt przewiduje też przeprowadzanie działań sanacyjnych w ramach nowo wprowadzonego do polskiego porządku prawnego postępowania sanacyjnego. Pod tym pojęciem ustawodawca rozumie czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.

Konieczna do osiągnięcia założonych przez ustawodawcę celów sanowania okazała się również nowelizacja innych ustaw, w tym kodeksu postępowania cywilnego. Pozwoliła ona zabezpieczyć interes podmiotu sanowanego, m.in. poprzez obowiązek zawieszenia postępowania, które dotyczy masy sanacyjnej (art. 174 ust. 4 kpc). Oznacza to przykładowo, że w sytuacji, gdy wierzyciel uzyskał nakaz zapłaty, a wobec dłużnika – już po wniesieniu sprzeciwu – wszczęto postępowanie sanacyjne, to postępowanie związane z nakazem zostanie przez sąd zawieszone z urzędu. Podobnie zostaną zawieszone wszczęte a nie ukończone postępowania egzekucyjne, a wierzyciele będą mogli szukać zaspokojenia w ramach postępowania sanacyjnego. Co więcej, zawieszenie ma skutek od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego, czyli od daty wydanie przez sędziego komisarza postanowienia w przedmiocie uwzględnienia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego.

Do obowiązku sądu będzie też należeć wezwanie do udziału w sprawie zarządcy. Postępowania sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi dotyczące masy sanacyjnej mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządcę albo przeciwko niemu. Postępowania te zarządca prowadzi w imieniu własnym na rzecz dłużnika.

Wierzyciel zostanie zawiadomiony przez zarządcę postępowania sanacyjnego o jego otwarciu, następnie zarządca przystąpi do sporządzenia spisu wierzytelności. Spis ten zostanie przez zarządcę wykonany z urzędu i obejmie wierzytelności powstałe przed dniem otwarcia postępowania, chociażby ich wymagalność jeszcze nie nastąpiła. Oznacza to, że wierzyciel nie ma obowiązku zgłaszania swojego roszczenia.

Wierzytelności objęte spisem będą zaspokojone w drodze zawartego układu (o ile dojdzie do jego zawarcia), przy czym możliwość żądania odsetek zostanie ograniczona – naliczane z mocy prawa będą mogły być dochodzone od należności głównej dopiero od dnia otwarcia układu. Ustawa zakazuje zaspokajania wierzytelności poza układem, jak również egzekwowania z majątku podmiotu sanowanego w trakcie postępowania.

Na zarządcy spoczywa również obowiązek sporządzenia planu restrukturyzacyjnego. Termin na jego przygotowanie wynosi co do zasady 30 dni, przy czym sędzia komisarz może ten termin w wypadkach uzasadnionych wydłużyć do 3 miesięcy. Zarządca realizuje plan restrukturyzacyjny dopiero po zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza, a on z kolei po uzyskaniu opinii od rady wierzycieli. Co istotne, plan restrukturyzacyjny może być zmieniany w toku jego realizacji, stosownie do zmiany okoliczności sprawy.

Zarządca przedłoży również propozycje układowe w oparciu o wskazany plan. Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem niezwłocznie po zrealizowaniu całości lub części planu restrukturyzacyjnego przewidzianej do wykonania w toku postępowania sanacyjnego, nie później jednak niż przed upływem dwunastu miesięcy od dnia otwarcia postępowania sanacyjnego. Zgromadzenie wierzycieli zwołuje się przez obwieszczenie, w którym określa się termin, miejsce i przedmiot obrad oraz sposób głosowania.

Co do zasady, uchwała zgromadzenia wierzycieli o przyjęciu układu zapada, jeżeli wypowie się za nią większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Następnie sędzia-komisarz wydaje na zgromadzeniu wierzycieli postanowienie w przedmiocie stwierdzenia przyjęcia układu. Układ przyjęty przez zgromadzenie wierzycieli zatwierdza sąd, zawierając w sentencji postanowienia treść układu, a postanowienie o zatwierdzeniu układu podlega obwieszczeniu. Postępowanie restrukturyzacyjne zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu, co również podlega obwieszczeniu.

Trzeba zauważyć, iż samo trwanie postępowania sanacyjnego może być korzystne dla dłużnika, umożliwiając mu dalsze prowadzenie działalności. Stąd warto podkreślić, że nie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia. Równocześnie w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego, ten drugi zostanie rozpoznany w pierwszej kolejności.

Natomiast w związku z tym, iż w toku postępowań restrukturyzacyjnych dłużnik winien na bieżąco regulować należności powstałe od momentu ich otwarcia, sąd umarza postępowanie układowe albo postępowanie sanacyjne, przykładowo na wniosek wierzycieli – podmiotów wynajmujących dłużnikowi lokale, realizujących z nim kontrakty lub inaczej powiązanych, jeżeli dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem. Domniemywa się przy tym, że dłużnik utracił zdolność do zaspokajania zobowiązań, jeżeli opóźnienie w ich wykonywaniu przekracza 30 dni.

Na postanowienie o umorzeniu postępowania przysługuje zażalenie, zaś na postanowienie oddalające wniosek o umorzenie zażalenie przysługuje wyłącznie wnioskodawcy. Zażalenia takie wnosi się w terminie dwóch tygodni. Tym samym nawet niewypłacalny dłużnik ma możliwość „odraczania” rozpoznania wniosku o ogłoszenie jego upadłości i kontynuowania działalności, wykorzystując niuanse proceduralne nowej regulacji.